In deze blog geef ik je graag wat tips om heide landschappen te fotograferen en met mooie foto’s van het paarse goud thuis te komen.
Heide landschappen vind je overal
Ben je net als ik geboeid en gefascineerd door natuur -en landschapsfotografie? Dan is heide landschappen fotograferen een mooie aanvulling binnen je landschap fotografie. Nederland telt vele heide gebieden dus pak je bosatlas. Open Google Maps en zoek naar het dichtstbijzijnde heideveld bij jouw in de buurt. In mijn geval, in een straal van een uur rijden vind ik de Mookerheide, Render klippen, Hilversumse heide, Maasduinen, Planken Wambuis, de Hoge veluwe, Koningsheide, Ginkelse heide en uitaard de Veluwezoom en het beroemde Herikhuizerveld. Beter bekend als de Posbank.
Heidelandschappen vind je overal in Nederland
Neem het heide landschap in je op
Een gebied zoals nationaal park de Veluwzoom, in de volksmond de Posbank genoemd, maar welke eigenlijk Herikhuizerveld heet, kan als je er voor de eerste keer komt overweldigend op je overkomen. Dan wil je eigenlijk direct beginnen met fotograferen. Kom je er voor de eerste keer dan raad ik je dat af, maar snap heel goed dat je het heide landschap direct wil vastleggen. Ga staan of liever nog ga zitten op één van de vele bankjes en laat het even op je inwerken. Neem je tijd. Zeker als je er bewust voor je fotopassie naar toe bent gereden. Tip: ik zou zelfs zeggen, “neem de eerste keer niet je camera mee om het heide landschap te fotograferen”. Maar gebruik alleen je smartphone om composities te vinden. Eigenlijk is dit de vervanger van hoe we vroeger de vingers tegen elkaar zetten als een ruitje om een frame te creëren of een dia glaasje zodat je een beeld krijgt van het landschap dat voor je licht. Ga sowieso overdag, weet waar de zon opkomt en geniet van wat je ziet. Want niet alles hoeft met halleluja licht gefotografeerd te worden.
Ook overdag en zeker met ‘slecht weer’ zijn er mogelijkheden om te fotograferen
Ga dus als het even kan eens eerder kijken op de beoogde lokatie. Bijkomend voordeel, je komt geheid met uniekere beelden thuis. Want ’s ochtends als het licht mooi is kun je vervallen in wat velen al gemaakt hebben en je als inspiratie in je hoofd onbewust hebt opgeslagen. Immers als het licht mooi is, wil je direct fotograferen en kun je vervallen in oude gewoontes. Althans ik wel! Durf dus je eigen plan te trekken en zorg dat je instagram en facebook van te voren niet teveel bekijkt.
Een onvervalste klassieker uit 2014. Neem het landschap in je op en vind je compositie, zoals in dit klassieke beeld van de heuvels van het Herikhuizerveld. Nb. deze foto heb ik hierna nooit meer zo kunnen maken.
“Bezint eer ge begint”
Een ander handig hulpmiddel om je uiteindelijke compositie te maken is om bewust te kiezen voor het gebruik van een statief. Johan van der Wielen schreef in zijn blog “Een fotograaf zonder statief is…” het volgende. “Een statief is onhandig, lomp en kost veel tijd om op te zetten. Dat klinkt niet als voordeel maar is het toch! Dat zorgt er namelijk voor dat je rust in je kont krijgt. Omdat je trager bent ga je beter nadenken over je foto, belichting, compositie enzovoort. Het zorgt ervoor dat je op minder plekken foto’s maakt maar op elke plek langer bezig bent en dus betere foto’s maakt.” Ik sluit me daar volledig bij aan. Ik besef wel dat een makkelijk en lichtgewicht statief tijdens een wandeling wel een vereiste is. Zelf gebruik ik daarvoor een lichtgewicht en stevig statief van Benro. Deze gebruik ik in combinatie met een Sunway GH Pro II geared head. Op deze manier, en vooral in lichtsituaties zoals bij zonsopkomst en zonsondergang is een statief zelfs een vereiste om te gebruiken. En als je statief erover beschikt, monteer de spikes i.p.v. de rubberen doppen, zodat het statief stevig in de ondergrond staat.
Heide vind je ook bij enkele vennen in Nederland. De zachte bodem vraagt om je statief goed te plaatsen
Kies en plan je moment om de heide te fotograferen
De heide bloeit meestal medio augustus tot medio september. Soms is de heide al eind juli in kleur Meestal eindigt dit paarse gouden feest in september. De dopheide is in juni al mooi roze en de struikheide vertoont zijn paars roze kleuren meestal in Augustus.
Ook in het najaar is het heide landschap i.c.m. de juiste weersomstandigheden nog steeds prachtig
Een heide landschap hoeft niet altijd met mist te zijn
Ook ’s avonds kun je mooie plaatjes van de heide maken
Einde van de middag, mijn eerste wandeling over de Posbank en direct een voltreffer
Een van de mooiste heidefoto’s die ik maakte
2014 een weekend waarin zon, wolken en nevel het heide landschap op haar best liet zien.
Mijn persoonlijk mooiste foto is gemaakt op een zeer vroege augustusochtend met nevel en een zonsopkomst. Die ochtendkleuren, het warme van het gouden uur en het koele van de ochtend mist, dat zijn voor mij de ideale condities die passen bij dit landschap. Zoals vaak in landschapfotografie moet je het doen met de condities die je aantreft. Dus het devies is, zoals ik hierboven ook al zei: “Ga meerdere keren en bereid je goed voor. Een goede voorbereiding bestaat uit je compositie verkennen en daarna de weersomstandigheden goed in de gaten te houden. Ondanks dat ik op een kwartier rijden van de Posbank woon, houd ik mezelf nog steeds aan deze twee gebruiken. Eerst gaan kijken en zoeken naar nieuwe composities en dan het weer in de gaten houden. Zelf ga ik er dus ook overdag en in het avond gouden uur naar toe. Een tip hierbij is ook om te spelen met je objectieven. Des te dramatischer de lucht, des te wijder je objectief. Is het strak blauw of juist somber weer, gebruik dan je telezoom objectief en maak gesloten landschap foto’s.
Durf je groothoek aan de kant te leggen en alleen je telezoom lens te gebruiken.
Laat je daarbij dus niet tegenhouden om te gaan op een bewolkte dag, want juist dan komen de kleuren mooier uit doordat de bewolking als een softbox voor een neutrale belichting zorgt. Tip is dan wel om de lucht zoveel mogelijk uit je beeld weg te laten en meer gesloten landschappen of close ups te fotograferen.
Landschapfotografie is letten op het weer
Tijdens wat onstabiel zomerweer overdag, kun je bovenstaand heide landschap fotograferen. Dit betekent in Nederland dan afwisselende wolkenluchten en soms hard en scherp licht, maar als je er dan bent tegen het gouden uur aan kun je toch al heel fraaie platen maken, zoals bijvoorbeeld na een regenbui.
Ga ook eens ’s avonds
Kun je niet overdag of ’s ochtends vroeg dan raad ik je aan om rond een uurtje of 19:00 voor aanvang van het gouden uur te het gebied te bezoeken. Weliswaar uitdagend in verband met de schaduwen, maar juist het strijklicht geeft dan meer kleur, diepte en sfeer aan het heidelandschap. Vergeet daarbij niet dat het als het weer omslaat er spectaculaire situaties ontstaan. Houd daarbij wel rekening dat je in de meeste natuurgebieden tot zonsondergang in het gebied mag zijn, dus zorg dat je niet te ver van de parkeerplaats afdwaalt.
foto genomen vanaf het bekende uitkijkpunt wat de Posbank heet en waar je over heide landschap het Herikhuizerveld heen kijkt.
Techniek bij het fotograferen van heide landschappen
De grootste uitdaging in heide landschappen fotograferen is toch wel de balans vinden tussen de donkere voorgrond en het vaak fellere ochtend licht. De zon achter een boom plaatsen, een belichting maken voor alleen de lucht of alleen de voorgrond kan een uitkomst zijn. Ook een belichtingstrapje (HDR) kan een handige oplossing zijn als grijsverloopfilters en de horizon in de knoei komen met elkaar. Onderstaande foto heb ik bewust geen filters gebruikt om ze de boom die toch al donker en dominant is nog donkerder in je beeld te hebben. Vaak zijn grijsverloopfilters wel een uitkomst. Zelf heb ik altijd een Benro master series ND0.9 3 stops grijsverloopfilter en ND0.6 2 stops hard grijsverloopfilter bij me. Pas na zonsopkomst gebruik ik eventueel een polarisatiefilter. Enige kennis van je camera is ook handig, want als je weet tot hoever je kunt gaan met ophalen van de schaduwen of reduceren van de hooglichten kom je makkelijker thuis met mooie beelden.
De uitdaging is de juiste belichting vinden.
Panorama foto van het heidelandschap, 6 staande foto’s op 19 mm.
Foto tips voor heide fotografie om toe te passen
Het heide landschap kan uitdagend zijn goed op de foto vast te leggen. Het contrast tussen lucht en de donkere paarse heide-ondergrond is vaak teveel om met je camera en zijn beperkte dynamisch bereik te overbruggen. Onderstaand enkele tips om de dynamische uitdagingen aan te gaan:
- Maak gesloten landschapsfoto’s bij felle lucht en hard licht. Je zoomt in en belicht op het landschap en laat daarbij de horizon en de lucht uit je beeld.
- Maak gebruik van grijsverloopfilters. Naarmate het contrastverschil kies je voor lichtere of donkere gradatiefilter, bijvoorbeeld een ND4 (0,6) of ND8 (0,9). In een eerder geschreven blog op CameraNU.nl lees je meer over het werken met deze filters. Zelf combineer ik een polarisatiefilter met een ND4 (0,6) zacht of hard grijsverloopfilter. Alleen een polarisatiefilter gebruiken lost je dynamisch bereik overbruggen niet op, maar zorgt voor warme en diepere tonen in de lucht (blauw versus wit).
- Maak twee opnames. Belicht voor de lucht, je zult zien dat de lucht perfect is maar het heideveld dichtloopt en maak een belichting voor de heide. Deze voeg je achteraf samen met een masker in Photoshop.
- Schiet een bracket van 3 of 5 opnames zodat je een HDR-beeld kunt samenstellen.
- Onthoud dat bij mist dat je die heldere witte nevel behoudt, mist vraagt vaak om een stopje meer, je histogram en kennis van je camera zijn een voorwaarde om te weten hoe ver je naar rechts kunt belichten.
Bestudeer het weer en verken je foto lokatie. Om een evenwichtige belichting te krijgen werd hier een medium grad grijsverloopfilter gebruikt.
Let ook eens op de details en gebruik je telelens of macrolens
Vergeet niet te spelen met scherptediepte tijdens het fotograferen van de heide. Ik ben zelf geneigd altijd alles in focus te willen hebben en maak daarbij veel te vaak gebruik van mijn groothoeklens. Maar overweeg ook eens je telelens of macrolens te gebruiken. Maar wat erg leuke effecten kan geven is om juist heel bewust met een open diafragma’s van f/2.8 of f/4.0 te focussen op iets in de voorgrond en zo onscherpte in de achtergrond te creëren. Tip! Als je beschikt over een compact camera, benut dan ook eens de macrofunctie. Hiermee kun je leuke close ups van de heide of insecten maken.Ook spelen met de lijnen van aanwezige wandelpaadjes in de Posbank is een aanrader.
Compositie heide landschap
Focus op de zichtbare lijnen in het heide landschap. Geen filters gebruikt, maar een HDR beeld door samenvoeging van 3 beelden (-1-0-+1)
Uiteraard wil je het paarse heide landschap laten zien en het glooiende landschap. Speel met je beeld door bewust en gericht de mens of een dier in je foto te laten zien, zodat de grootsheid van het landschap zichtbaar wordt. Een tip hierbij is om een panoramafoto te maken. De grootste uitdaging voor menig fotograferend bezoeker aan de Posbank is het perspectief. Er is zoveel te zien dat er soms teveel op de foto terecht komt. Mijn tip is om dan te focussen op lijnen in het veld.
Leg de focus op één van de vele solitaire bomen die in het heideveld staan en laat bijvoorbeeld de lucht uit je beeld, zeker als het licht fel en hard is laat je de lucht uit je beeld.
De meest gestelde vraag
Vanaf juli krijg ik dagelijks vragen over fotograferen op de Posbank. En dan vooral over waar en of je er mag komen. Afhankelijk van het weer en mijn gevoel parkeer ik buiten het gebied en kies een wandelroute. Kortom zoals in alle nationale parken in Nederland, voor zonsopkomst en na zonsondergang vind je me er niet met de auto. Nu moet ik zeggen dat in de avond het wat toleranter is. Mag je er komen? Formeel gezien mag je er voor zonsopkomst en na zonsondergang niet komen.
Er zijn nog voldoende mooie heidelandschappen te vinden waar je vaak helemaal alleen kunt zijn
Optocht heide landschapfotografie
Er is min of meer wel in 2018 een mooie oplossing geboden om middels fietsverhuur het gebied in te kunnen, daarmee werd voor mij duidelijk dat het gedoogd wordt, maar dit is eerder uitzondering dan regel, gezien het feit dat er ook bekeurd werd. We kunnen hier uren over discussiëren, mijn voorwaarde is gedraag je en probeer niet zingend en luid pratend er te zijn, maar vooral te genieten van de rust, de ruimte en de stilte en gun elkaar wat. Vooral ga je eigen weg. Daarmee bedoel ik vooral vind je eigen plekkie, of dat nu op de Posbank is of de Hilversumse heide of het Dwingelderveld het maakt niet uit. Maak er geen optocht van. Er zijn zoveel mooie plekjes nog vast te leggen. Ik weet wel waar je mij kunt vinden, de #heidekoorts is er bij mij altijd wel.
Alle tips op een rij heidefotografie
- Kijk en heb geduld, neem het het heide landschap in je op.
- Gebruik desgewenst een statief.
- Laat je niet tegenhouden door bewolking.
- Benut het gouden uur in de avond en werk met filters.
- Maak ook close-ups of gesloten landschappen.
- Neem ook eens een panoramafoto om de weidsheid in beeld te brengen.
- Speel met de scherptediepte of laat mensen en dieren in je beeld zien om het perspectief te benadrukken.
- Ga met respect voor elkaar en de natuur om, zodat we nog lang kunnen genieten en fotograferen! Ik merk dat sommigen dit nog wel eens vergeten als ze gaan fotograferen.