Deel 1
De herfst is als stoomlocomotief die op gang moet komen. Daarmee doel ik vooral op dat de verkleuring van de natuur, de wel bekende herfstkleuren, waar menig fotograaf zich op verheugd, pas heel langzaam zichtbaar worden in de natuur. Maar wie goed kijkt zal zien dat er van alles gebeurt in de natuur. Met al 2/3e van de herfst onderweg. De vele foto’s die ik kon maken de afgelopen weken een eerste herfst krabbel over de herfstkriebels een eerste deel 1. Met foto’s en belevenissen van 1 september tot 18 oktober.. (Alle onderstaande foto’s zijn van dit najaar, tenzij anders vermeld).
Van heidekoorts naar herfstkriebels
De herfst is al enkele dagen oud, maar we worden getrakteerd op nog steeds bloeiende heide en een heerlijke toef mist. It doesn’t get any better than this!
Tegenwoordig loopt heidekoorts over in de herfstkriebels, want meteorologisch begint de herfst 1 september en duurt tot 30 november. Door de verandering van ons klimaat, is het langer warm en dus minder koud, bloeit de heide eerder en ook langer en loopt e.e.a. in elkaar over. Als heide liefhebber fijn, maar eerlijk gezegd ook niet fijn, want koude vorstnachten i.c.m. verkleuring van de blaadjes wordt een steeds schaarser fenomeen daardoor. Ik kan er van alles van vinden, maar het enige wat ik kan doen op mijn vierkante meter is bewuster omgaan met die natuur.
De fotografische herfst in drie fasen.
- De eerste fase is de vroege herfst waar het verkleuren nog op gang moet komen, we al wat koudere nachten krijgen en doordat ze langer worden die nachten neemt de kans op mist ook aanzienlijk toe.
Arnhemse park Klarenbeek de eerste herfstkleuren worden zichtbaar medio September, ook de grassen beginnen te verkleuren.
- De tweede fase is die van de piek herfstkleuren. Alles begint te verkleuren, en als de najaarsstorm wat uitblijft kun je een mooi bont palet van kleuren van de verschillende bomen in een beeld vangen. Maar ook de verkleuring van een boom zien in haar stadia.
Bonte kleuren van de herfst vastgelegd tijdens een herfstwandeling met P@tje-fotografie. Meer hervan in deel 2 van de herfstkriebels
- De derde fase is die van de herfst die stemmingsvol is. Veel bomen laten hun karakter en ziel zien. De bladeren zijn verdwenen en in Nederland is de beuk op zijn roodst. Het zijn ook vaak de dagen waarop het een hele dag grijs en grauw kan blijven en het tegen het vriespunt aan zit, zoals in onderstaand beeld.
De late herfst of is het al winter? (Archiefbeeld late herfst 2022).
In deze blog de eerste fase van de herfstkriebels, de vroege herfst. In deel 2 de piek en late herfst en hopelijk de eerste winterbibbers.
De vroege herfst
Met de neus in de boter
Een fraaie herfstochtend, de heidekoorts en herfstkriebels ontmoeten elkaar
Voor ik er erg in had was het herfst, meteorologisch gezien dan. Want het was 1 september geweest. Ik was net in de laatste fase van heidekoorts, althans ik was aan het herstellen ervan, wetende dat er nog her en der voldoende van het paarse goud te vinden was.
En zo had ik met Sander het eerste weekend van September afgesproken om in het bos op de Veluwezoom te gaan fotograferen. Berkenboompjes en wat heide was het idee. Om deze manier het heideseizoen afsluiten en een sprong de herfst in te maken. Daartoe moesten we wel de Kraaijenberg, Zijpenberg en Herikhuizerveld passeren.
Dit is ons niet gelukt, want wat een toegift kregen we deze ochtend. Een hele fijne dot mist onder een lucht vol kleur en structuur. Maar ook stress. Stress omdat we eigenlijk een half uur te laat onderweg waren. Na stevig doorgewandeld te hebben konden we gelukkig nog ruim voldoende van het kleurenspektakel beleven. Voordat we er erg in handen vloog de vroege ochtend voorbij. De mist en de kleur in de lucht verdwenen en na ruim 3,5 uur buiten spelen bereikten we moe en voldaan weer de auto. Wat een ochtend, als dit de rest van de herfst ook zo goed dan gaan we nog wat meemaken.
- Geen filters bij me anders dan een polarisatiefilter en black mist filter
- Black mist filter voor het eerst gebruikt
- Unieke wide angle shot op 10 mm. i.c.m. focus stack en HDR gemaakt
- Panorama’s, te wijd voor groothoek, maar door 2 horizontale beelden soms samen te voegen krijg je net een andere wide angle die toont wat je wil tonen.
- Jammer dat sommige mensen niet begrijpen dat het totaal onnodig is om 7 uur ’s ochtends in je Feijenoord shirt te gaan staan schreeuwen in een natuurgebied, blijf dan thuis en in je bed!
- Een ontmoeting met Paul Begijn, mede DutchPhotoAcademy docent.
- Heerlijke wandeling door het dal terug gemaakt inclusief een stevige blaar.
Herfst is meer dan dat
Herdenkingen in Arnhem rondom de Slag om Arnhem betekenen normaliter een brug in het Maroon red. Met deze gouden kleur ben ik ook wel tevreden.
De eerste herfstmaand september valt in de regio Arnhem-Nijmegen samen met de herdenkingen rondom de Slag om Arnhem. Dit jaar 80 jaar geleden dat deze plaatsvond. Ik heb mijn traditie staande gehouden door bij de John Frostbrug te fotograferen. John Frost was een legercommandant bij de Britse para’s die als missie had de Arnhemse Rijnbrug te veroveren. Dit mislukte helaas en zo werd de Slag om Arnhem een brug te ver genoemd.
Dit jaar slaagde ik er echter niet in om de brug in de befaamde maroon red kleuren van de Airbornes te fotograferen. Uiteraard heb ik er wel gefotografeerd, maar zoals je ziet niet in de gewenste kleuren. Nu ben ik niet geheel ontevreden met deze twee beelden. De herfst en deze periode is eigenlijk perfect voor avondfotografie. Aangezien ik deze periode wat meer in de ochtend weg ben geweest ben ik er relatief weinig ’s avonds op uit gegaan.
Terug naar de herfst is meer dan dat. Voor Dutch Photo Academy schreef ik een blogje over dat de herfst ook de start van het avondfotografie seizoen is. Het is eerder donker, de verlichting gaat eerder aan kortom tijd voor avondfotografie, want de herfst is niet alleen een moment om in het bos te fotograferen.
Buitenkans op hoogte
Afsluiting van de wereldhavendagen in Rotterdam, traditioneel met vuurwerk
Tot twee maal toe was ik in de prachtige stad Rotterdam. Dankzij Arisca photography kon ik aansluiten bij de afsluiting van de wereldhavendagen, wat gepaard gaat met een vuurwerkshow vanaf de Maas. Met een gezellig select gezelschap konden we vanaf de Euromast fotograferen. De meeste beelden maakte ik uiteindelijk met het Sigma 50 mm. Art F1.4 objectief. De reden daartoe was dat ik een korte sluitertijd nodig had, de ISO-waarde laag wilde houden en dus kwam een snelle lens, of te wel het grote diafragma van de 50 mm. F1.4, goed van pas. De beeldhoek van waaraf we op de Euromast stonden was voor mij perfect op 50 mm. Op het instagram account van Sigma Foto Benelux zie je meer beelden.
Nieuwe gear deze herfst
Vlak voor de herdenkingen het nog eens geprobeerd. Wel stemmingsvol blauw uurtje. Vastgelegd met de Laowa 10 mm. FF.
Deze nazomer had ik tijdelijk de prachtige nieuwe Laowa 10 mm. met autofocus lens in mijn tas. Begin van de vroege herfst heb ik deze helaas weer moeten retourneren aan Lanteos. Je leest mijn ervaringen met dit objectief in deze blog op mijn website terug. Maar mijn liefde voor de groothoeklens is daarmee niet voorbij. Inmiddels zit al enkele weken de Laowa 15 mm f/4.5 Zero-D Shift ervoor in de plaats in mijn fototas. En deze kwam direct van pas.
Eind september hadden we een super ontlading van de zon. Kortom het noorderlicht liet zich uitstekend zien ook boven Europa. Dit keer ging ik er ook op uit om het te fotograferen. Dit ging niet helemaal vanzelfsprekend, mede dankzij de zware bewolking. Toch de wekker gezet en bij het kapelletje deze foto kunnen maken met de Laowa 15 mm f/4.5 Zero-D Shift.
Ook nieuw in de fototas is de veelzijdige, vlijmscherpe en verfijnde SIGMA 70-200mm F2.8 DG DN OS | Sports. Een objectief dat ik voor de eerste keer kon ervaren tijdens het NK Mountainbike. Daarover lees je in deze blog veel meer.
Tijdens de herfst maak ik zeer veel gebruik van het polarisatiefilter. Het verrijkt de kleuren en haalt schitteringen weg. Maar met meerdere lenzen, wilde ik niet steeds met de Benro FHMIII houder werken. Dus geïnvesteerd in een complete kit van de Kase revolution magnetische filters. Althans enkele ringen en het polarisatiefilter van 82 mm. Ook een effect filter besteld, de Kase Black Mist filter. Deze dempt de hooglichten en zorgt voor een toefje meer sfeer door het beeld te verzachten. En als er een klein neveltje is dan versterkt het deze iets.
Een eerste foto met de Kase black mist filter i.c.m. het polarisatiefilter op de Posbank met de laatste heide die een zacht rose kleur nog heeft.
Klein Zwitserland (Park Klarenbeek) en de herfstblunders van het seizoen
Steeds niet de mist die je er hoopt te zien, ditmaal een klein neveltje.
Om in de herfststemming te komen een paar keer ’s ochtends een bezoek gebracht aan het Arnhemse Park Klarenbeek. De droom is om nog steeds een beeld te maken met fijne mist in het dal. Op de een of andere manier is dat nog steeds niet gelukt. Wel diverse andere beelden kunnen maken, mede dankzij het feit dat 1 weiland waar normaliter paarden stonden, nu ’toegankelijk’ is. Natte voeten heb ik er voor op de koop toe moeten nemen. Ook hier weer twee echte Dave momenten beleefd.
De herfst laat zijn eerste kleuren zien.
Het eerste moment was dat ik op bovenstaande plek aankwam en de camera weer eens had laten aanstaan. Kortom nog maar 10% acculading. Dus kon nog net een paar beelden maken. Mede door tijdens het verplaatsen steeds de batterij in mijn broekzak te doen, warm te laten worden. Zo kon ik alsnog een tiental beelden maken. Het tweede moment was dat ik bij de auto mijn magnetische filters terug in het etui wilde doen. Maar bij thuiskomst zaten ze niet in het etui! Ik besefte me dat ik ze op een paaltje van het hek had neergelegd. Dus hup terug in de auto en precies waar ik ze had neergelegd lagen ze nog op het paaltje.
Herfst op Texel
Wegens omstandigheden ben ik dit jaar meerdere keren op Texel geweest. Daar kon ik steeds gebruik maken van de caravan van mijn schoonzusje. In een aparte blog Texel 2024 zal ik daar meer beelden van delen. Maar een van de eerste ochtenden dat ik er was werd ik vroeg wakker. Voordeel van de vroege herfst is dat de zon steeds later opkomt. Dus ik racete mijn bed uit toen ik zag dat het nog geen half 6 in de ochtend was. Totaal niet in het besef dat de zon pas rond half 7 zou opkomen, kwam ik er mooi vroeg aan. Precies op tijd om het fijne ochtend rood te zien tijdens een nevelige ochtend.
Molen het Noorden op Texel.
De kleuren van de zonsopkomst waren fraai, maar de lage bewolking dempte de zonsopkomst. Door naar de vuurtoren gereden om daar de zon door de bewolking te zien en in tegenlicht de daar aanwezige ‘kauwen’ te fotograferen.
Gouden uurtje bij aankomst bij de vuurtoren
Fijne kleuren van de ochtend hier even kunnen vastleggen. Terwijl ik op het duin stond en een beeld van de vuurtoren wilde maken, deed de lage bewolking/mist de ochtend totaal veranderen. Binnen enkele minuten had het gouden uurtje plaats gemaakt voor een koude grijze kille miezerige sfeer. Dit dreef me naar de duintjes links van het strand bij de vuurtoren.
Bijzonder sfeervol in de duintjes. Ruim een uur gespeeld qua fotografie. Letterlijk en figuurlijk alleen op de wereld.
Zicht op Den Hoorn vanaf Loodsmanduin tijdens de laatste ochtend van mijn verblijf alleen op Texel in September.
Herfst op de Dutch Serengeti
Onverwacht en ongepland belande ik een aantal ochtend op de Dutch Serengeti. Enerzijds gedreven door het feit dat in de vroege herfst het bos en haar bosranden nog nauwelijks de karakteristieke herfstkleuren tonen. Anderzijds omdat in de weersvoorspelling mist en kleur zat, dus ik op zoek was naar een lokale plek waar ik dit fraai kon vastleggen. En zo zette ik koers naar de Terletse heide, ook wel Dutch Serengeti genoemd door me.
Zonsopkomst op de Dutch Serengeti. Als de nachten langer worden, de temperaturen dalen dan is er vaak ’s ochtend wel wat mist of nevel boven dit soort open landschappen.
Deze eerste ochtend was het echt genieten van A tot Z. Enerzijds zorgde binnenstromende laag hangende bewolking vlak na bovenstaand moment dat het grijs en kil werd. Dit gaf me gelegenheid de cameraspullen in de tas te doen en door te lopen naar het Hessensegat. Want ik had al snel in de gaten dat deze bewolking van korte duur zou zijn.
Terwijl de laaghangende bewolking verdween, de zon achter de bosrand van de Veluwezoom op komt is het een fotografisch feest en tevens een verrassing want nog fraaie diep paars gekleurde heide in de tweede week van September!
Zoals zo vaak gebeurt, naarmate de zon aan kracht wint, ontstaat er nog meer mist. Precies genoeg om de afleiding van de donkere bosrand te verhullen en de fraaie lucht zichtbaar te maken. Een ochtend waarin je met gemak met meer dan honderd foto’s thuiskomt.
Als herfstkriebels en heidekoorts elkaar ontmoeten
Maar net alsof het zo moest zijn werd ik beïnvloed door de nevel die nog in de nabij gelegen bosrand bleef hangen. De kaarsrechte stammen van de sparren trokken mijn aandacht en het licht wat er door viel nog meer. Toen ik dichterbij die bosrand kwam viel mijn oog direct op deze prachtige heidestruik met haar laatste roze kleur. Camera op statief, ingesteld op focus bracketing en met de veelzijdige Tamron 28-200 lens op ca. 80 mm. een focus stack gemaakt zodat de struik in de voorgrond en het bos tot verderop achterin alles in focus heeft. Ironische is dat ik naast het polarisatiefilter ook het black mist filter heb gebruikt, om zo dat extra beetje gloed in de heldere delen van dit beeld te krijgen.
Een mooier moment om de heidekoorts te verliezen en de herfstkriebels te laten ontstaan is er wat mij betreft niet als ik terug denk aan dit moment.
Stuitermomentje als dit fraaie schouwspel van licht zich voor me de aandacht opeist.
Even wandelen met de hond, camera mee want dreigende luchten met opklaringen. Ook dan is de Dutch Serengeti in de vroege herfst een waar fotoparadijs voor me.
Hoogtepunt van deze herfstkriebels
We zijn al in Oktober aanbelandt. Een super fraaie foto van Stijn Smits en Susan Schwartz, natuurfotografen waar ik fan van ben vanwege hun altijd fraaie beelden van reeën en edelherten, trekken op instagram mijn aandacht.
Als later die week Sander me via Whatsapp confronteert met zijn sluitermoment van die ochtend word ik weer herinnerd aan mijn droom. Want eerst deelde hij geluiden van het burlen, om later op zijn welbekende manier een foto van het scherm van zijn camera te delen met een edelhert voor de boom in de mist. Deze foto staat nog niet online dus kan ik niet tonen aan jullie. Gelukkig is onderstaande foto een mooi voorbeeld van die ochtend alleen nog zonder edelhert.
Een droom die overeenkomt met de beelden die deze drie fotografen maken. Edelherten, mist en het landschap. De droom is aan, dus tijd om te werken aan het verwezenlijken ervan en de droom tot een wens laten worden. En zo besluit ik voor de 3e keer naar de Dutch Serengeti te gaan. Voor landschapfotografie, maar in mijn achterhoofd misschien ook wel de kans om een edelhert te zien. En net alsof het zo moet zijn, die vrijdagochtend tref ik het. Terwijl ik een landschappelijk beeld maak heb ik het gevoel dat er iets in de mist naar me staat te kijken. Het is door de mist en het uitblijven van licht tijdens de zonsopkomst vrij donker. Dus een hoge ISO was nodig om dit beeld te maken. Hoewel blij met deze eerste ontmoeting en ervaring smaakte het vanwege die beeldkwaliteit naar meer.
Hoogtepunt van de herfstkriebels 2024
Een droom die uitkomt of een wens die in vervulling is gegaan!
Door wat ik de vrijdagochtend meemaakte, in het weerbericht voor de zaterdag er weer kans op mist was, besloot ik om er weer voor te gaan om mijn wens in vervulling te laten gaan. Een fraaie diepe oranje gloed en wat grondmist tref ik aan onderweg naar de Dutch Serengeti. Laad Kashia uit, monteer mijn telezoom objectief 100-400 met 1.4x teleconverter op mijn Sony A7RV die al de juiste wildlife settings heeft (AF-C + tracking + burst mode + diafragma voorkeuze + AUTO ISO min shutterspeed van 1/125e of 1/205e) en loop het pad op.
Onderstaand is het eerste wat ik zie! Althans het meest rechter edelhert kruist voor mij langs, het is nog te donker om dit goed te kunnen vastleggen vind ik. En komt hier tot stilstand, waarop ik onderstaand beeld kan vastleggen.
Ontmoeting tussen 2 edelherten aan het einde van het blauwe uur.
Wat zich achter me afspeelt heb ik geen idee van, maar Sander Grefte wel. Geheel onverwacht ontmoeten we elkaar enkele ogenblikken later als ik al ademloos sta te genieten van de droom die uitkomt en de wens die in vervulling is gegaan. (Foto credits: Sander Grefte)
Hoogtepunt van de ochtend, het mannetje burlt kortstondig naar een ander edelhert dat zich rechts van ons aandient. Kippenvel en stuitermomentje. Als dan blijkt dat de foto’s scherp en goed belicht zijn maak ik een klein denkbeeldig sprongetje van geluk.
Een tafereel dat voor mij de tijd stil zette, me een droge mond bezorgde dankzij de ingehouden adem waarmee ik naar dit tafereel wat zich voor mij afspeelde minutenlang kon observeren.
De show is over. Samen met Sander die naast me staat geniet ik na van dit prachtige moment deze herfst.
Vlak nadat het laatste edelhert over de rand van een heuvel is verdwenen komt de zon tevoorschijn. Ik maak ondanks het euforische moment van ervoor nog een aantal landschapfoto’s en met een tevreden gevoel keer ik huiswaarts.
Herfst steeds meer in beeld
Enkele dagen later sta ik weer in het bos. Een voorzichtig neveltje zorgt voor voldoende sfeer en separatie. En de eerste herfstkleuren worden steeds meer zichtbaar. Al direct bij het bos in lopen komen ik en mede wandelgezel en fotograaf John Goossens en ik tot stilstand om onderstaande beeld te maken. Hoewel ik een ronde van 5 à 7 kilometer wandelen had bedacht, schoten we voor geen meter op. Het was simpelweg te sfeervol en dat is voor een typische voorbeeld van de herfstkriebels,
Herfstsfeer in het bos, de eerste licht verkleuring is zichtbaar.
De bladen van deze bramenstruik tonen vurig hun herfstkleuren.
Verkleurend gras, een berkenboom met wat gele blaadjes, een eik in al haar bonte kleuren, gras en een verkleurende bramenstruik tekenen mooi af voor een dennenboom. De herfst krijgt steeds meer kleur.
Panorama van een bostafereel
Contrasten van groen en geel. Herfstkriebels is ook gebruik maken van de sfeer en je eigen tones in de nabewerking. Hier als basis gebruik gemaakt van de Woodland presets van Nigel Danson.
Een slingerend pad, een rijtje beukenbomen. Een beeld van een plekje waar ik deze herfst nog naar zal terugkeren om te fotograferen.
Bonte kleuren in de vijver
Herfstkriebels deel 1 slot akkoord
Na ’s ochtends de herfst geproefd te hebben fotografisch in het bos, zie bovenstaande beelden, moest ik me nog haasten op tijd bij bij de boekpresentatie van The beauty of the Netherlands van Albert Dros te zijn in Ouddorp. Een heerlijke ontmoeting met bekenden en tijdens de presentatie luisteren en genieten van de verhalen bij enkele van de foto’s die ook in het boek staan. Een serieus mooi boek, maar liefst 2,8 kg aan beeldkwaliteit. Ik volg Albert al sinds het begin dat hij in Nederland met zijn fotografie is begonnen. Dus een deel van zijn verhaal klinkt me mede dankzij de twee live streams die ik ooit samen met hem maakte voor Cameranu als muziek in de oren. Om maar niet te spreken van zijn passie voor fotografie en de fraaie beelden die het oplevert.
Samen met Vlnr. Ronald Verwijs, Albert Dros en Klaas Doting op de foto tijdens de uitreiken en signeren van zijn coffee table boek The Beauty of the Netherlands.
Na deze heerlijke gezellig middag samen met Ronald en Klaas naar Rotterdam. Plan was om een groot schip te fotograferen, maar deze was dezelfde middag alsnog uitgevaren. Dus last minute naar de Veerhaven van Rotterdam gereden. Een plekje dat ik onverwacht eerder dit jaar had leren kennen. En nu met de Laowa 15 mm. shift een perfect decor bood voor avondfotografie. Ronald had tot onze verrassing een koud blikje Radler 0.0 bij zich en zo sluit ik deze heerlijke dag af. Op naar herfstvakantie met Heleen, waar we drie dagen zullen doorbrengen.
Veerhaven Rotterdam met op de achtergrond de Zalmtoren
Hiermee besluit ik ook deel 1 van de herfstkriebels. Nu terugblikkend op deze kleine selectie aan foto’s, besef ik me dat de tijd voorbij gevlogen is. Alle momenten die ik heb beleefd kan ik me nog zeer helder voor de geest halen, zelfs die puike fotografie ochtend waarmee de herfstkriebels begonnen op de Posbank. Hoogtepunt was letterlijk de droom die uitkwam deze herfst om op het einde van de edelhertenbronst ze te horen en zien.
Alle deel 1 beelden nog op een rijtje. Klik op een afbeelding om ze groter te bekijken.
Op naar deel 2 van de herfstkriebels. Hoe beleef jij de herfst tot dusver? Laat een bericht achter in de comments.